عصب کشی یا درمان ريشه چیست؟

در واقع “درمان ریشه دندان” اصطلاح درست و علمی برای نوعی درمان دندانپزشکی است که در جامعه به نام عصب کِشی دندان یا عصب کُشی شناخته می شود.

همان طور که از نام آن برمی آید این درمان در فضای داخلی “ریشه” دندان انجام می شود، در محیطی که”کانال ریشه ” نام دارد. در ادامه متن برای پرهیز از پیچیدگی از کلمه عصب کشی برای مخاطبان سایت استفاده می شود، اما تاکید می شود که اصطلاح درست “درمان کانال ریشه “ است که معادل فارسی برای کلمه انگلیسی “روت کانال تراپی”(root canal therapy) محسوب می شود.

کانال ریشه دندان چیست؟

به فضاهای باریکی که درون ریشه های دندان وجود دارد کانال ریشه (برای اطلاعات بیشتر در مورد کانال ریشه مطلب تعداد ریشه ها وکانال هر دندان چقدر است؟ را بخوانید.) گفته می شود، این فضاها به صورت مادرزادی در ریشه ها وجود دارند. بعضی از دندان ها فقط یک ریشه و یک کانال دارند، این حالت معمولا در دندان های پیشین و نیش (همان دندان های جلویی شما) و بعضی از آسیاهای کوچک وجود دارد.

سایر دندان ها بیش تر از یک ریشه و کانال دارند، این حالت بیش تر در دندان های آسیای کوچک و بزرگ دیده می شود. این دندان ها ممکن است از دو تا چهار ریشه و همین طور از دو یا چهار کانال داشته باشند. (امکان این که دندانی بیش تر از چهار ریشه یا کانال داشته باشد وجود دارد اما این مسئله کم تر دیده می شود.)

مراحل عصب کشی دندان چیست؟

بسته به شرایط دندان، به صورت معمول این مراحل در عصب کشی انجام می شود:
در اولین قدم بی حسی کافی تزریق میشود، تمام پوسیدگی های تاج دندان حذف می شوند، تا از طریق تاج ورود به کانال های ریشه انجام شود. در این مرحله با استفاده از ابزارهای مخصوص عصب کشی، دسترسی به کانال های ریشه ایجاد می شود.

بعضی تصور می کنند که این درمان فقط به خارج کردن عصب از داخل ریشه محدود می شود در حالی که خارج کردن رگ های خونی و اعصاب از ریشه دندان فقط قسمتی از درمان است، و بخش مهمی از درمان به شست و شو و ضدعفونی فضای داخلی کانال ریشه با مواد شوینده داخل کانال اختصاص می یابد. همزمان با پاکسازی ریشه ها، شکل دهی کانال ریشه انجام می شود به این معنی که با برداشت عاج از دیواره های کانال با ابزارهای مخصوص، فضای کانال ریشه کمی بزرگ تر می شود. هدف از این شکل دهی آماده سازی فضایی هست که بتوان ماده مخصوص پر کردن کانال ریشه را در آن قرار داد.

در انتهای درمان، فضای ایجاد شده درکانال ها با مخروط های کاغذی خشک می شود و سپس پر کردن کانال های ریشه با ماده پرکننده مخصوص انجام می شود: این ماده برای همیشه داخل ریشه ها باقی می ماند. پس از آن در تاج دندان پانسمان (نوعی پرکردگی موقت) قرار می گیرد. بعد از اتمام عصب کشی، تاج دندان به صورت دائمی پر شده یا روکش بر روی آن قرار می گیرد.

چه دندانی عصب کشی می شود؟

شایع ترین مورد نیاز به درمان ریشه دندان های به شدت پوسیده هستند. در این حالت عمق نفوذ پوسیدگی به اندازه ای زیاد است که به فضای مرکزی دندان، که در آن رگ های خونی و اعصاب حضور دارند، رسیده است: این فضا پالپ نام دارد. فضایی که درتصویر با رنگ قرمز مشخص شده است می بینید پالپ دندان را نشان می دهد. در این شرایط پوسیدگی شدید سبب التهاب در رگ های خونی و اعصاب شده و دربسیاری از موارد با علائمی مانند درد شدید و خود به خودی دندان، درد شبانه، درد شدید و طولانی هنگام نوشیدن مایعات سرد یا گرم یا ورم در لثه بروز پیدا می کند.

فاکتورهای دیگری که گاهی ممکن است سبب نیاز به درمان ریشه شود وجود پرکردگی وسیع وعمیق قبلی در دندان یا سابقه ی ضربه شدید به خصوص در دندان های پیشین و نیش (همان دندان های جلویی) است.

علائم به عصب رسیدن دندان چیست؟

دندان درد، درد شبانه دندان، درد شدید و طولانی دندان هنگام خوردن غذا یا مایعات سرد یا گرم، ورم اطراف دندان و ورم لثه ها، حضور برجستگی چرکی روی لثه: همه ی این ها می توانند نشان دهنده ی نیاز به عصب کشی باشد.

آیا همیشه دندان هایی که نیاز به درمان ریشه دارند، دردناک هستند؟

برخلاف تصور بسیاری از افراد پاسخ به این سوال خیر است. اگرچه بسیاری از دندان هایی که نیاز به عصب کشی دارند در حال حاضر دردناک هستند یا حداقل در گذشته سابقه درد داشته اند، گاهی ممکن است دندانی به شدت پوسیده باشد ونیاز به عصب کشی هم داشته باشد، اما سابقه ی درد یا هیچ گونه علامت دیگری نداشته باشد. در این صورت بعد از حذف پوسیدگی ها به علت عمق زیاد آن ها که به فضای مرکزی دندان (پالپ) نفوذ کرده است، حتما باید ابتدا عصب کشی (درمان ریشه) انجام شود و فقط بعد از عصب کشی است که دندان می تواند پر شده یا روکش شود.

پس برای تعیین این که آیا دندانی نیاز به عصب کشی دارد یا نه، در کنار درنظر گرفتن علائمی که توضیح داده شد، شدت و عمق پوسیدگی دندان هم سنجیده می شود و اگر تشخیص داده شود که پوسیدگی به پالپ دندان نفوذ کرده است حتما باید عصب کشی انجام شود. انجام معاینات داخل دهانی و ارزیابی رادیوگرافی های دقیق تشخیصی در تعیین نیاز به عصب کشی موثرند و یکی از دلایل تاکید ما در مطب به لزوم مشاوره قبل از دادن وقت درمان همین مساله است.

آیا عصب کشی دندان درد دارد؟

شاید بهتر باشد افسانه ی عصب کشی دردناک را برای همیشه فراموش کنید! حداقل در مطب ما! همیشه این امکان وجود دارد که درمان ریشه در شرایطی کاملا بدون درد و در آرامش کامل انجام شود. مهم ترین مساله تسلط درمانگر به انجام تکنیک های بی حسی و تزریق بی حسی مکمل به شیوه صحیح و مقدار لازم است.

اگر دندان شما در روزهای قبل از درمان به شدت دردناک بوده، رسیدن به بی حسی عمیق دندان ممکن است چالش برانگیز تر باشد، اما تسلط درمانگر باز هم امکان درمان در شرایط بدون درد را فراهم می آورد.

عصب کشی دندان چقدر طول می کشد؟

با توجه به حساسیتی که در رسیدن بیمار به بی حسی کامل و عمیق قبل از شروع درمان و حذف کامل پوسیدگی ها و انجام درمان در فضایی آرامبخش دارم و‌زمان بالایی که برای ضدعفونی و پاکسازی و شست و شوی کانال های ریشه صرف می کنم، درمان های مطب ما به طور متوسط یک ساعت و نیم زمان می برد. و اما افرادی که قبلا عصب کشی انجام داده اند و برای عصب کشی مجدد مراجعه کرده اند ممکن است زمان بیشتری لازم داشته باشد.

با این حال عصب کشی ممکن است به دلایل غیرقابل پیش بینی زمان بیش تری نیاز داشته باشد. در نهایت تنها مسئله ای که برای من به عنوان متخصص درمان ریشه اهمیت دارد کیفیت درمان شماست و نه زمان آن.

عصب کشی در چند جلسه انجام می شود؟

عصب کشی در مطب ما در اکثر موارد در یک جلسه تکمیل می شود، به ندرت ممکن است نیاز به دو جلسه درمان روی دندان باشد. شایعترین دلیل برای نیاز به جلسات اضافی، حضور التهاب و ترشح از کانال ریشه است چرا که به صورت استاندارد حتما فضای کانال ریشه باید خشک شود تا بتوان ماده پرکننده مخصوص کانال ریشه را داخل آن قرار داد. گاهی نیز حضور پیچیدگی هایی در درمان مانند پیدا شدن کانال ها و ریشه های اضافه یا بسته بودن مسیر کانال ها ممکن است نیاز به صرف زمانی بیش تر از زمان پیش بینی شده و یا حتی یک جلسه اضافه درمان داشته باشد.

در مطب ما افزایش تعداد جلسات درمان به هیچ عنوان تاثیری بر هزینه ی دریافتی از شما ندارد و فارغ از تعداد جلسات هزینه های درمانی که در جلسه ی مشاوره خدمت شما توضیح داده شده است تغییری نخواهد کرد.

آیا بعد از عصب کشی، دندان دردناک است؟

معمولا بعد از عصب کشی دردی تجربه نخواهید کرد یا در صورت وجود درد با مسکن های ساده به راحتی قابل کنترل است. اما گاهی ممکن است بعد از درمان درد شدید وجود داشته باشد یا لثه اطراف دندان یا حتی صورت به شدت ورم کند، متاسفانه بروز این حالت بسیار غیرقابل پیش بینی است. لازم به ذکر است که وقتی درمان باکیفیت بسیار بالا انجام شده است هم بروز این حالت امکان پذیر است و ارتباطی به موفقیت درمان ندارد.

آیا بعد از عصب کشی باید آنتی بیوتیک مصرف کرد؟

یک باور غلط و بدون اساس علمی این است که همیشه بعد از عصب کشی باید آنتی بیوتیک یا در اصطلاح عامیانه چرک خشک کن خورد. مصرف آنتی بیوتیک فقط در مواردی که عفونت دندان باعث تب، ورم صورتی، ناتوانی در باز کردن دهان، مشکلات بلع یا تنفس شده باشد لازم است. در صورت فقدان علائم ذکر شده مصرف آن نه تنها لازم نیست بلکه بی فایده است چرا که پروسه عصب کشی (درمان ریشه) وقتی به درستی انجام شود در اکثر موارد برای برطرف کردن التهاب یا عفونت داخل ریشه کافیست. مصرف بی دلیل و خودسرانه آنتی بیوتیک سبب مقاومت بدن به آنتی بیوتیک شده و به هیچ عنوان توصیه نمی شود.