عصب کِشی صحیح است یا عصب کُشی؟

شاید بتوانم بگویم یکی از شایع ترین سوالاتی که از من به عنوان متخصص درمان ریشه پرسیده می شود همین سوال است. این دو کلمه در واقع اصطلاحات رایج در جامعه هستند که نوعی درمان دندانپزشکی که نام صحیح آن درمان کانال ریشه یا root canal therapy هست، اشاره می کنند.
می توان گفت هیچ کدام از این دو تلفظ معادل صحیح و کاملی برای توصیف درمان کانال ریشه نیستند اگرچه در جامعه بسیار به کار می روند و حتی خود ما دندانپزشکان نیز به دلیل آشنا بودن و‌ هنگام توضیح به بیماران خود از آن استفاده می کنیم. در این وبسایت نیز سعی شده تا برای حفظ سادگی مطالب برای عموم مخاطبین از کلمه ی عصب کِشی استفاده شود اما تا جای ممکن معادل صحیح آن یعنی “درمان کانال ریشه یا درمان ریشه” در پرانتز قرار داده شده است.

چرا عصب کِشی یا عصب کُشی رواج یافته است؟

در مورد ریشه های رواج این دو کلمه باید گفت به نظر می رسد کلمه عصب کِشی با این فرض که در این درمان عصب از ریشه دندان بیرون کشیده می شود و کلمه عصب کُشی با این فرض که عصب داخل ریشه دندان از بین می رود یا کشته می شود، در جامعه مصطلح شده اند. به نظر می رسد تعدادی از ابهامات و باورهای نادرستی که مرتبط با این درمان در اجتماع رواج یافته است هم ممکن است مرتبط با استفاده از این لغات و این تصور باشد که در این درمان فقط متمرکز بر خارج کردن عصب از ریشه دندان یا از بین بردن عصب داخل ریشه دندان است.

اصولا استفاده از این دو اصطلاح سبب بروز ابهاماتی برای بیماران و مراجعین دندانپزشکی می شود. سوالاتی نظیر سوال مراجعی که به تازگی درمان ریشه انجام داده و می پرسدکه اگر عصب دندانم کامل کشیده شده، پس چرا بعد از درمان هنور درد دارم یا مراجعی که برایش این پرسش مطرح شده که چرا دندانش که قبلا یکبار عصب کشی شده، الان مجددا دردناک است؟ مگر عصبی در ریشه باقی مانده است که بتواند درد درد را حس می کنم؟ و سوالاتی مشابه این ها …

در ابتدا باید روشن کنیم که:

پالپ دندان چیست؟

پالپ دندان بافتی است که در فضای داخلی ریشه ها که به آن کانال ریشه گفته می شود به صورت طبیعی وجود دارد و محتوی رگ های خونی و اعصاب است.
درمان کانال ریشه معمولا برای دندانی انجام می شود که به دلایل مختلف بافت پالپ دچار التهاب شدید شده است. در این درمان یعنی درمان کانال ریشه، بافت های پالپ دندان یا بقایای آن از محیط کانال ریشه خارج می شوند.

در هنگام درمان ریشه بافت پالپ ملتهب که شامل رگ های خونی و اعصاب است، از فضای داخلی کانال ریشه خارج می شود، گاهی وقت ها نیز این رگ ها و اعصاب پالپی به مرور زمان از بین رفته اند (حالتی که به آن نکروز پالپ گفته می شود) و در این شرایط بقایای بافت پالپی از کانال ریشه خارج می شود.

اما مسئله این است که این قسمت یعنی خارج کردن رگ های خونی و اعصاب( یا بقایای آن) فقط یک قسمت از مراحل درمان ریشه است و درمان ریشه به این کار محدود نمی شود. در حالی که این اصطلاحات و رواج آن ها باعث شده تصور بر این باشد که فقط همین کار انجام می شود. در حالی که‌بعد از خارج کردن پالپ یا بقایای پالپی، قسمت های بعدی و مهم درمان ادامه می یابند که شامل شست و شوی داخل کانال ریشه با مواد ضدعفونی کننده و شوینده های کانال، حذف کردن عاج عفونی و‌در نهایت پرکردن فضای داخلی کانال ریشه با مواد پرکردگی مخصوص کانال است.
بنابراین اصطلاح عصب کِشی نامگذاری کاملی برای این درمان نیست چون فقط به قسمت کمی از کل درمان اشاره دارد و کلمه عصب کشی نیز صحیح نیست چون در این درمان هیچ عصبی کشته نمی شود!

اگر عصب دندان خارج شده، چرا هنوز دندانم درد می کند؟

در پاسخ به این سوال که اگر عصب دندان خارج شده است چطور هنوز دندان درد دارد باید توجه داشته باشید که اعصاب پالپ از “داخل “کانال ریشه خارج شده اند اما در اطراف ریشه و در استخوان پر از پایانه های عصبی است، بعد از درمان معمولا چند روز طول می کشد تا بالانس سیستم ایمنی باعث برطرف شدن کامل التهاب شود و تا زمان برطرف شدن این التهاب، ممکن است درد هنوز حضور داشته باشد.

در مورد دندانی که قبلا عصب کشی شده است نیز این مسئله صدق می کند، برخی تصور می کنند که چون دندان قبلا عصب کشی شده است و به اصطلاح دیگر عصب ندارد هرگز نباید مجددا دردناک شود در حالی که دلایل متنوعی وجود دارد که ممکن است سبب ایجاد درد در دندان هایی که قبل عصب کشی شده اند شود. دلیل حس درد ‌هم این است که اعصاب در اطراف ریشه های دندان و در استخوانی که ریشه در آن قرار گرفته است وجود دارند.

اگر می خواهید راجع به “درمان عفونت ریشه دندان عصبی کشی شده” و این که چرا دندانی که قبلا عصب کشی شده ممکن است درد بگیرد، بیش تر بدانید این مطلب را بخوانید.

نوشته شده توسط دکتر ثنا جباری(متخصص درمان ریشه)