عصب کشی یا ایمپلنت؟

یک دو راهی بزرگ برای بسیاری از مراجعین من انتخاب بین حفظ و درمان دندان طبیعی که در حال حاضر وضعیت مطلوبی ندارد یا کشیدن و ایمپلنت می باشد. پیشرفت های زیاد در زمینه قراردهی ایمپلنت و البته شاید تبلیغات فراوان باعث شده بسیاری از افراد حتی زمانی که امکان تلاش برای حفظ دندان طبیعیشان وجود دارد بین این دو گزینه مردد باقی بماند. در این مقاله راجع به مواردی صحبت خواهیم کرد که به تصمیم گیری آگاهانه تر کمک خواهند کرد.

مزایای حفظ دندان طبیعی چیست؟

گاهی طرح این سوال مانند این است که کسی از من بپرسید دستم به شدت زخمی شده، پیشنهاد می دهید بخیه اش کنم یا قطعش کنم؟

یکی از اهداف دندانپزشکی مدرن و به خصوص رشته تخصصی من (اندودانتیکس) که در آن عصب کشی دندان (درمان ریشه) انجام می شود تلاش حداکثری برای حفظ دندان ها در شرایط سالم و طبیعی است چرا که انتظار می رود عنوان اعضایی از بدن تا پایان عمر همراه ما باشند.

اگر می خواهید بدانید تخصص اندودانتیکس چیست؟ این مطلب را بخوانید.

اگر چه دستیابی به این هدف در گذر سال های عمر چالش برانگیز و سخت محسوب می شود، اما امروزه به یمن پیشرفت های دندانپزشکی تعداد بیشتری از انسان ها می توانند برای سال های طولانی تری دندان های طبیعی خود را در مقایسه با گذشته حفظ کنند.

واقعیت این است که حس و عملکرد دندان های طبیعی خودتان بهتر از تمام روش های عالی امروزی جایگزینی دندان های از دست رفته مانند ایمپلنت است. ایمپلنت یک روش فوق العاده است اما نه به عنوان رقیب دندان طبیعی! بلکه به برای زمانی که چاره ای به جز کشیدن دندان وجود ندارد.

چرا دندان های طبیعی از دست می روند؟

متاسفانه در طول زندگی دندان ها به علت پوسیدگی، ضربه، تحلیل استخوان (ناشی از بیماری های لثه ) در معرض خطر از دست رفتن هستند. رژیم غذایی با قند بالا در کنار بهداشت ضعیف دهان و دندان می تواند به طور مستقیم به پوسیدگی دندان منجر شود.
تحلیل استخوان ناشی از بیمای های پیشرونده لثه یک خطر خاموش است که گاهی با تاخیر جلب توجه می کند. چون این پروسه آرام و مخرب معمولا در شرایط کاملا بدون درد انجام می شود، ممکن است مدت های زیادی مخفی باقی بماند و یا در معاینه دندانپزشکی کشف شود. این شرایط در اثر پلاک دندانی به وجود می آید.

پلاک دندانی یک لایه چسبنده و نازک از باکتری ها است که روی سطوح دندان ها تشکیل می شود و اگر با مسواک و نخ دندان حذف نشود به مرور زمان این لایه تغییر کرده و رشد می کند و‌شدت بیماری زایی آن افزایش می یابد. به طوری که می تواند منجر به التهاب و عفونت علامت دار در افراد مستعد و تخریب و تحلیل بافت های لثه شود.

با گذشت زمان استخوان حمایت کننده اطراف دندان نیز تخریب و تحلیل پیدا کرده و در نهایت منجر به لقی دندان می شود. لقی پیشرونده دندان به کشیدنی شدن آن منتهی می شود. اگر علائمی از پایین رفتن لثه و بیرون زدن طوق دندان هایتان مشاهده می کنید بهتر است برای ارزیابی وجود بیماری لثه به متخصص بیماری های لثه (پریودنتیست) مراجعه کنید.

همین طور ضربه شدید به دندان ها در حوادث، ورزش یا عادات مزمنی مانند دندان قروچه و … هم می تواند منجر به ترک های عمیق، شکستگی و از دست رفتن ساختاردندان شود.

مزایای ایمپلنت چیست؟

به زبان ساده ایمپلنت را می توان نوعی پیچ فلزی تصور کرد که با استخوان فک پیوند می خورد و روی آن روکش قرار داده می شود. در۴۰ سال گذشته نوآوری های زیادی در ارتباط با روش های جایگزینی دندان های از دست رفته با “ایمپلنت های دندانی “ شکل گرفته است. این متد جایگزینی دندان از دست رفته بر اساس مطالعات علمی انجام شده شانس موفقیت بالایی( تا ۹۵ درصد) دارد.

ایمپلنت نیاز به تراش غیر ضروری دندان های پایه سالم برای جایگذاری بریج را حذف کرده است. در زیر تصویر شماتیکی از بریج دندانی را مشاهده می کنید که در آن دو دندان طبیعی پایه در دو سمت دندان کشیده شده تراش خورده و به عنوان پایه روکش استفاده می شوند.

ایمپلنت برای جایگزینی دندان های کشیده شده و همین طور برای جایگزین کردن دندانی که پیش بینی ما از شانس موفقیت درمان آن ناامید کننده است، یک انتخاب عالی فراهم آورده است.

وقتی امکان حفظ دندان طبیعی با عصب کشی (درمان ریشه) وجود دارد آیا ایمپلنت ها واقعا گزینه های درمانی بهتری هستند؟

پوسیدگی‌ شدید و همین طور ضربه به دندان ها غیر از این که سبب از دست رفتن ساختار سالم دندان می شود، می توانند سبب عفونت بافت پالپی زنده دندان شوند و‌ در نتیجه دندان به عصب کشی (درمان ریشه) نیاز پیدا می‌کند.

در مورد علائم به عصب رسیدن دندان این مطلب را بخوانید.

برای اکثریت افراد عصب کشی (درمان ریشه) و بازسازی تاجی از طریق روکش یا پرکردگی درمان بسیار موفقیت آمیزی محسوب می شود، اگر چه کشیدن دندان و جایگزین کردن آن باایمپلنت ممکن است از دور ساده تر و وسوسه کننده به نظر برسد.
یکی از دلایلی که ممکن است بیماران برای تمایل به ایمپلنت مطرح کنند این است که مجموع هزینه های عصب کشی (درمان ریشه) و قراردهی روکش گاهی تفاوت چندانی با قراردهی یک واحد ایمپلنت ندارد و از طرفی بسیاری از بیماران نگران عدم قطعیت درمان و ماندگاری عصب کشی و روکش دندان هستند.

اگر می خواهید بدانید عمر دندان عصب کشی شده چقدر است؟ این مطلب را بخوانید.

اگر چه این نگرانی کاملا قابل درک و طبیعی است باید در نظر داشت که دندان طبیعی ارزشمند است و باید حفظ شود و گارانتی صد در صد تمام طول عمر نه برای ایمپلنت و نه برای عصب کشی و نه احتمالا هیچ گونه درمان پزشکی دیگری وجود ندارد.در ضمن مطالعات متعددی نشان داده اند که عصب کشی (درمان کانال ریشه ) میزان موفقیت مشابهی با ایمپلنت دارد و می تواند در مقایسه باایمپلنت درمان محافظه کارانه تری در نظر گرفته شود.

اگر عصب کشی قبلی شکست خورده حتما باید دندان کشیده شود؟

همه ی دندان هایی که عصب کشی (درمان ریشه) شده اند برای همیشه ماندگار نیستند. ممکن است دندان نیاز به درمان مجدد ریشه داشته باشد.

دلایل زیادی برای لزوم درمان مجدد ریشه وجود دارد مانند: پوسیدگی ثانویه،عفونی شدن مجدد کانال ریشه یا شکستن پرکردگی تاجی فعلی دندان. درمان مجدد ریشه در بسیاری از موارد موفقیت آمیز است و منجر به نجات دندان برای سال های طولانی می شود. با این وجود شانس موفقیت آن کمتر از عصب کشی اولیه (درمان ریشه) است. اما فقط به دلیل عصب کشی (درمان ریشه) ناموفق قبلی، کشیدن دندان تجویز نمی شود و در صورت امکان همیشه تلاش برای درمان مجدد ریشه و حفظ دندان ارجح است.

در مورد درمان عفونت ریشه دندان عصب کشی شده این مطلب را بخوانید.

گاهی تصمیم برای درمان مجدد دندانی که در شرایط فعلی به علت مشکلات متعدد در عصب کشی قبلی وضعیت مناسبی ندارد و به اصطلاح پیش بینی ما از موفقیت درمان مجدد ریشه چندان خوش بینانه نیست میتواند چالش برانگیز باشد. اما در این حالت نیز تمام گزینه های درمانی موجود شامل امکان تلاش برای حفظ دندان با در نظر گرفتن ریسک ها و هزینه ها به بیمار توضیح داده می شود.

چه وقتی ممکن است حتی متخصص درمان ریشه نیز بر اساس شرایط دندان به شما پیشنهاد کشیدن دندان بدهد؟

با وجود این که تمرکز اصلی در تخصص من حفظ دندان طبیعی است اما موارد زیر یا مجموعه ای از آن ها مثال های رایج از شرایطی است که ممکن است دندان شما غیرقابل نگهداری تشخیص داده شده و به شما پیشنهاد کشیدن و ایمپلنت دندان شود. البته من کشیدن دندان و ایمپلنت را انجام نمی دهم و برای این قبیل درمان ها به همکاران مورد اعتماد من معرفی خواهید شد:
دندانی که قبلا دو بار عصب کشی شده است اما عفونت آن مجددا عود کرده است و از طرفی به دلایلی مثل محل آناتومیک قرارگیری ریشه یا طول کوتاه ریشه امکان جراحی انتهای ریشه برای خارج کردن مستقیم عفونت وجود ندارد.

اگر می خواهید بدانید جراحی انتهای ریشه چیست این مطلب را بخوانید.

دندانی که پوسیدگی آن بسیار عمیق و زیر لثه ای است و نمی توان بعد از عصب کشی (درمان ریشه) بازسازی تاجی مناسبی برای آن انجام داد. دندانی که ریشه آن به طور عمودی ترک خورده است.
دندانی که قبلا یک بار عصب کشی شده و در حال حاضر نیاز به درمان مجدد ریشه دارد اما به نظر می رسد شدت مشکل به حدیست که شانس کمی برای برطرف کردن مشکل عصب کشی قبلی وجود دارد .(البته در این حالت همیشه این گزینه وجود دارد که برای درمان مجدد تلاش کرد اما ممکن است بعضی بیماران ریسک و هزینه های آن را نپذیرند)

ماندگاری ایمپلنت بیشتر است یا عصب کشی و روکش؟

با در نظر گرفتن پیشرفت های مدرن در حفظ دندان، میزان موفقیت واقعی هر دو پروسه (عصب کشی و حفظ دندان یا کشیدن و ایمپلنت) کاملا قابل مقایسه و نزدیک به هم است. در واقع هر یک از این دو گزینه درمانی اگر به درستی و با توجه به شرایط دندان و بیمار انتخاب شوند می توانند برای سال های زیادی ماندگار باشند. اگر چه ضمانتی برای تمام طول عمر برای هیچ کدام وجود ندارد.
تا زمانی که ممکن باشد حفظ دندان طبیعی ارجح است اما اگر به دلایلی که در بالا توضیح داده شد طرح درمان پیشنهادی کشیدن باشد ایمپلنت گزینه عالی برای جایگزینی دندان کشیده شده محسوب می شود. در واقع این دو درمان مکمل هم در برطرف کردن مشکلات دندانی هستند.

هزینه های ایمپلنت بیشتر است یا عصب کشی و روکش ؟

هزینه های حفظ دندان ممکن است به نسبت نوع دندان متفاوت باشد. مثلا هزینه عصب کشی دندان های آسیا از دندان های پیشین بیش تر است یا درمان مجدد ریشه نسبت به عصب کشی اولیه تعرفه بالا تری دارد. در مورد هزینه های عصب کشی این مطلب را بخوانید هزینه روکش نیز بسته به نوع روکش متفاوت است (برای مثال روکش های تمام سرامیک معمولا گران تر هستند) به علاوه ممکن است برای حفظ دندان و قبل از قرار دهی روکش، نیاز به جراحی لثه برای افزایش طول تاج هم داشته باشید که در در محاسبه هزینه های کل موثر است.

هزینه ایمپلنت هم بر اساس سیستم ها و برندهای مختلف و هم بر اساس فاکتورهایی مانند نیاز به پودر استخوان و … بسیار متنوع است. پیشنهاد می کنم بعد از مشخص شدن طرح درمان نهایی برای حفظ دندانتان ،مجموع هزینه ها با توجه به شرایط دندانتان را با هزینه ایمپلنتی که جراح به شما پیشنهاد می دهد مقایسه کنید. چون اعداد می توانند متفاوت باشند اما در در بسیاری از موارد هزینه حفظ دندان طبیعی کمتر است.

طول دوره درمان ایمپلنت بیشتر است یا عصب کشی و روکش؟

درمان ریشه معمولا در یک یا دو جلسه انجام می شود. قراردهی روکش در مطب ما انجام نمی شود و شما به همکاران معتمد من ارجاع داده می شود. اما به صورت کلی برای روکش یک دندان ممکن است به حداقل 4 یا 5 جلسه نیاز داشته باشید. البته بعضی از این جلسات کوتاه هستند و در آن ها فقط روکش روی دندان شما چک می شود تا مشکلات احتمالی آن قبل از چسباندن دائم برطرف شود. پیش بینی زمان دقیق مراحل درمان همیشه ممکن نیست اما در مجموع حداقل به یک ماه زمان نیاز دارید.
بعد از کشیدن دندان، زمان قراردهی ایمپلنت ممکن است متفاوت باشد. بعضی از افراد با توجه به شرایط دندان و استخوان می توانند بلافاصله بعد از کشیدن، ایمپلنت دریافت کنند اما برخی نیز برای ترمیم مناسب استخوان قبل از ایمپلنت باید بین 1 تا 4 ماه (یا حتی 6 ماه) صبر کنند.

چگونه تصمیم بگیرم که کدام درمان برای من بهتر است؟

ضمن در نظر گرفتن تمام توضیحات این مطلب، در نهایت خواسته ها و اولویت های شما هم در این تصمیم گیری موثرند. اگر دندانتان نیاز به درمان مجدد ریشه (عصب کشی مجدد) دارد، ضروریست که ریسک احتمال شکست درمان مجدد را بپذیرید. اگر چه درمان مجدد ریشه (عصب کشی مجدد) در بسیاری از موارد موفقیت آمیز است اما نسبت به عصب کشی اولیه شانس موفقیت کمتری دارد. ایمپلنت نباید فقط به دلیل یک بار عصب کشی (درمان ریشه) ناموفق قبلی تجویز شود با این حال منطقیست که نسبت سود به هزینه رو با توجه به انتظارات و اولویت های خودتان در نظر بگیرید.

اگر می خواهید بدانید که چرا درمان مجدد ریشه نسبت به عصب کشی اولیه شانس موفقیت کمتری دارد؟ این مطلب را بخوانید.

اگر تصمیم به گذاشتن ایمپلنت دارید باید بدانید که فاکتورهای مرتبط با سلامت عمومی و بهداشت دهان و دندان بر موفقیت ایمپلنت موثر هستند: مثلا احتمال شکست ایمپلنت در سیگاری ها بیش تر است و اگر سیگار می کشید باید این مسئله را مدنظر داشته باشید.
سخن آخر این که مشاوره حضوری و مطرح کردن دغدغه هایتان به انتخاب بهترین گزینه برای شخص شما کمک کننده است.

نوشته شده توسط دکتر ثنا جباری(متخصص درمان ریشه)