جایگزین عصب کشی دندان چیست؟

به عنوان یک متخصص درمان ریشه شنیدن جملات زیر از زبان مراجعینم طبیعی است:

قبلا دندانم را دوبار عصب کشی کردم ودر نهایت دندانم ماندنی نبود و کشیدنی شد، اگر قرار است این دندان هم برایم کار نکند بهتر نیست آن را بکشم و ایمپلنت کنم؟

در تلویزیون شنیده ام که می توانم به جای عصب کشی، درمان جدیدتری انجام دهم تا عصب دندانم زنده بماند؟ آیا صحت دارد؟

دندانم درد ندارد، آیا واقعا نیاز به عصب کشی دارد؟

راه جایگزین عصب کشی دندان چیست؟

به همین دلیل ممکن است بعضی به دلیل تجربیات ناخوشایند یا ناموفق قبلی یا شنیده های غیرعلمی به دنبال راه جایگزینی برای عصب کشی باشند. حق طبیعی هر مراجعه کننده ای است که تمام گزینه های درمانی خود را بداند، اما ترجیح بر این است که درمانی انتخاب شود که برای شرایط دندان هر فرد مناسب ترین است. قطعا قبل از اقدام به هر گونه درمانی در مطب ما قابلیت بازسازی تاج دندان و آینده دراز مدت آن، در نظر گرفته می شود و با توجه به مجموعه شرایط به شما پیشنهاد حفظ دندان داده می شود. از آن جایی که اولویت با حفظ دندان به عنوان عضوی از بدن است، تجربه ناموفق قبلی توجیهی مناسب برای کشیدن دندانی که در حال حاضر قابلیت نگهداری و ماندگاری برای سال های طولانی دارد، محسوب نمی شود بنابراین وقتی بر اساس شرایط تاج دندان، وضعیت ریشه و علائم دندان نیاز به عصب کشی دندان (درمان ریشه) تشخیص داده می شود، عصب کشی حتما باید انجام شود.

قبلا در این دو مطلب در مورد دلایل و نشانه های نیاز به عصب کشی دندان به طور کامل توضیح داده شده است:

علائم به عصب رسیدن دندان چیست؟

چه زمانی نیاز به درمان ریشه دندان دارید؟

آیا درمان پالپ زنده جایگزین عصب کشی دندان است؟

گاهی مطالبی در تلویزیون و رسانه های ایرانی منتشر می شود که به طور ناخودآگاه این دیدگاه را به مخاطب القا می کنند که عصب کشی یک درمان قدیمی است و امروزه بهتر است که به جای عصب کشی، از درمان پالپ زنده استفاده کرد. بر اساس شواهد علمی قابل استناد در لحظه ی نگارش این مقاله به تاریخ بیست و هفتم آبان ماه 1401 درمان پالپ زنده جایگزین عصب کشی دندان نیست، بلکه یک رویکرد درمانی برای موارد خاص است و به هیچ عنوان در تمام موارد قابل انجام نیست.

پالپ دندان به بافت همبندی گفته می شود که در فضای مرکزی دندان و در کانال ریشه دندان وجود دارد و محتوی رگ های خونی و اعصاب است. در عصب کشی (درمان ریشه) تمام پالپ یا بقایای آن از فضای داخلی کانال ریشه حذف می شود. اما هدف درمان پالپ زنده این است که فقط قسمتی از پالپ که به صورت غیر قابل برگشت ملتهب است حذف شود و بقیه پالپ دست نخورده باقی بماند.

بیش ترین کاربرد درمان پالپ زنده در مورد کودکان (و نوجوانانی) است که تکامل ریشه دندان هنوز کامل نشده و به اصطلاح انتهای ریشه دندان نابالغ و باز است. مثلا در یک کودک هشت ساله انتهای ریشه دندان های دائمی رویش یافته هنوز به طور کامل بسته نشده است. در تصویر زیر یک رادیوگرافی (عکس) دندان از ریشه ای با انتهای باز را مشاهده می کنید. هدف از درمان پالپ زنده در این موارد این است که به بافت زنده پالپ ریشه فرصت داده شود تا به تکامل و بسته شدن انتهای ریشه کمک کرده و ضخامت عاجی ریشه هم افزایش پیدا کند. اما در کودکان و نوجوانان نیز فقط در صورتی که تشخیص داده شود که پالپ زنده و التهاب پالپ در حدیست که به فضای داخلی کانال ریشه گسترش پیدا نکرده است انجام می شود. تشخیص این مسئله بر اساس علائم دندان، عکس (رادیوگرافی) دندان و معاینات بالینی انجام می شود. برای مثال در مورد دندانی که درد شدید و خود به خود شبانه دارد یا دندانی که دیگر زنده نیست و آبسه و تورم دارد درمان پالپ زنده گزینه مناسبی نیست و باید عصب کشی (درمان ریشه دندان) انجام شود.

استفاده از درمان پالپ زنده در افراد بزرگسال که دارای ریشه های بالغ هستند فقط محدود به موارد خاصی شود: مثلا در مواردی که سابقه دندان درد شدید و خود به خود وجود نداشته باشد و پوسیدگی فقط قسمت کوچکی از شاخک عصبی پالپ را درگیر کرده باشد و با معاینات بالینی هم پالپ دندان زنده تشخیص داده شود. البته در این موارد نیز معمولا به بیمار توضیح داده می شود که موفقیت قطعی نیست و ممکن است در آینده دندان به عصب کشی (درمان ریشه) نیاز پیدا کند. پس تبلیغات تلویزیونی مبنی بر این که درمان پالپ زنده جایگزین عصب کشی دندان در تمام موارد است، اساس علمی ندارد.

قبلا در این مقاله به طور کامل و مبسوط در مورد درمان پالپ زنده و کاربرد های آن توضیح داده ام: درمان پالپ زنده چیست؟

آیا ایمپلنت جایگزین عصب کشی دندان است؟

کشیدن دندان و جایگذاری ایمپلنت به هیچ عنوان جایگزین عصب کشی نیست. بلکه فقط در مواردی انجام می شود که حفظ دندان ممکن نباشد و چاره ای به جز کشیدن دندان وجود نداشته باشد. برای مثال اگر پوسیدگی دندان به حدی شدید باشد که بیش از حد به زیر لثه و استخوان نفوذ کرده باشد یا در شرایطی که یک ترک عمودی در ریشه وجود دارد هیچ راه حلی به جز کشیدن ممکن نیست.

پر کردن دندان بدون عصب کشی ممکن است؟

اگر پوسیدگی دندان سطحی باشد بدون نیاز به عصب کشی فقط پر(ترمیم) می شود. اما گاهی در معاینه بالینی یا بعد از تهیه عکس (رادیوگرافی) دندان به مراجعه کننده گفته شود که پوسیدگی به حدی عمیق است که شاخک پالپی دندان را درگیر کرده است و نیاز به عصب کشی دارد در حالی که شخص هیچ سابقه ای از دندان درد ندارد. در این حالت ممکن است با این تصور که دندانی که نیاز به عصب کشی دارد حتما دردناک می شود این سوال در ذهن فرد ایجاد شود که اگر فقط دندانم را بدون عصب کشی پر کنم چه مشکلی ایجاد می شود؟

در ابتدا باید دانست که کاملا محتمل است که دندان به طور عمیق پوسیده و نیاز به عصب کشی داشته باشد اما دردناک نباشد این حالت یا به خاطر این است که پالپ دندان دیگر زنده نیست (یا در اصطلاح عام عصب دندان مرده است) یا التهابی وجود دارد که مزمن و بدون علامت است. در این شرایط حتما باید ابتدا عصب کشی انجام شود وگرنه در آینده دندان دردناک شده یا آبسه می کند.

نوشته شده توسط دکتر ثنا جباری(متخصص درمان ریشه)