برای درمان عفونت ریشه دندان چه باید کرد؟

عفونت ریشه دندان در بیشتر موارد به علت پوسیدگی شدید تاج است. به علاوه ترمیم (پرکردگی) تاجی عمیق که سبب التهاب شدید پالپ دندان شده باشد، ایجاد ترک در دندان و همین طور ضربه شدید به دندان همگی می توانند سبب عفونت ریشه دندان شوند.

علائم عفونت ریشه دندان چیست؟

عفونت ریشه دندان با علائم متنوعی مانند درد شدید، درد حین جویدن، آبسه کوچک موضعی یا آبسه شدیدی که سبب تورم بافت های صورت مثل اطراف چشم، گونه و چانه می شود بروز پیدا می کند. وقتی عفونت ریشه دندان مزمن شود به تدریج به انتهای ریشه دندان و فضای اطراف آن منتقل می شود. از آن جایی که ریشه دندان در استخوان فک قرار گرفته است، این عفونت می تواند به مرور زمان سبب تحلیل و از دست رفتن استخوان اطراف ریشه شود که در رادیوگرافی (عکس) دندان به صورت یک هاله ی سیاه در اطراف ریشه دیده می شود که “ضایعه انتهای ریشه” نامیده می شود.
البته یک دندان عفونی که دارای ضایعه انتهای ریشه است، ممکن است هیچ علامتی هم نداشته باشد و فقط در عکس(رادیوگرافی) دندان تشخیص داده شود.

آیا ممکن است عفونت ریشه دندان هیچ علامتی نداشته باشد؟

وجود ممکن است ریشه دندان عفونی باشد اما فعلا هیچ علامت بیرونی نداشته باشد. اما این بدان معنی نیست که هیج مشکلی وجود ندارد بلکه در این حالت عفونت به حالت خاموش است و هر زمانی ممکن است سبب بروز درد و ورم شود.در این حالت تشخیص عفونت از روی تغییرات استخوان اطراف ریشه دندان در عکس (رادیوگرافی) دندان و مشاهده “ضایعه انتهای ریشه” صورت می گیرد.

عکس عفونت ریشه دندان

در تصویر زیر عفونت را می توانید مشاهده کنید:

آیا اقدامات خانگی برای درمان عفونت ریشه موثرند؟

در مورد دندانی که عفونت ریشه دارد حتما باید اقدام درمانی دندانپزشکی انجام شود. اقدامات خانگی و مصرف آنتی بیوتیک (چرک خشک کن) به هیچ عنوان تنهایی برای درمان کامل عفونت ریشه دندان کافی نیست. چرا که منشا عفونت از پوسیدگی تاج و آلودگی و التهاب دیواره های داخلی کانال ریشه است و آنتی بیوتیک فقط می تواند علائم و نشانه های عفونت را به طور موقتی تسکین دهد اما درمان قطعی انجام نمی دهد و در صورت عدم اقدام به درمان دندانپزشکی دوباره علائم عفونت عود خواهد کرد.
مصرف آنتی بیوتیک در صورت نیاز و به تشخیص دندانپزشک باید در کنار اقدامات درمانی دندانپزشکی انجام شود.

چه زمانی آنتی بیوتیک برای عفونت دندان لازم است؟

تجویز آنتی بیوتیک در مورد عفونت ریشه دندان فقط در این شرایط لازم است:

• اگر ورم ناشی از عفونت ریشه دندان وسیع باشد و به بافت های صورت مانند گونه، اطراف چشم، چانه و زیر چانه و گردن و … گسترش یافته باشد.
• اگر عفونت ریشه دندان به حدی باشد که سبب تب شدید، ضعف و بی حالی، درگیری غدد لنفاوی یا ایجاد محدودیت در میزان باز کردن دهان شده باشد. یا عفونت به حدی مقاوم باشد که با وجود انجام درمان مناسب و ضد عفونی کافی کانال ریشه همچنان ترشح چرکی از داخل کانال ریشه وجود داشته باشد.
• البته در این موارد نیز مصرف آنتی بیوتیک فقط یک اقدام جانبی و کمکی بوده و در کنار عصب کشی (درمان ریشه) به درمان قطعی عفونت دندان کمک می کند. هنگامی که شرایط ذکر شده وجود نداشته باشد مصرف آنتی بیوتیک نه تنها ضروری نیست بلکه بی تاثیر است.

آنتی بیوتیک (چرک خشک کن) قوی برای عفونت دندان چیست؟

اطلاعات درج شده در این مقاله در مورد مصرف آنتی بیوتیک صرفا جنبه آگاهی بخشی عمومی دارد و بدیهی است که تجویز نوع و نحوه مصرف آنتی بیوتیک فقط باید طبق دستور مستقیم دندانپزشک و بعد از ارزیابی شرایط متفاوت هر بیماری انجام شود. آنتی بیوتیک موثر خوراکی برای عفونت دندانی آموکسی سیلین است که بسته به شرایط ممکن است در ترکیب با مترونیدازول تجویز شود. کوآموکسی کلاو نیز آنتی بیوتیک موثری برای عفونت دندان می باشد اما به علت عوارض بیش تر نسبت به آموکسی سیلین، انتخاب اول نیست. کوآموکسی کلاو معمولا برای افرادی که به دلیل شرایط زمینه ای، سیستم ایمنی آن ها سرکوب شده است یا در حالتی که عفونت مقاوم وجود داشته باشد تجویز می شود.
در صورتی که فرد به آموکسی سیلین حساسیت داشته باشد، جایگزین پیشنهادی کلیندامایسین است البته از آزیترومایسین یا کلاریترومایسین نیز می توان استفاده کرد.
زمانی اقدام به تجویز آنتی بیوتیک های تزریقی (معمولا پنی سیلین) می شود که سرعت پیشرفت عفونت ریشه دندان بسیار زیاد باشد. معمولا برای افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند، آنتی بیوتیک تزریقی کلیندامایسین تجویز می شود. نحوه مصرف آنتی بیوتیک های تزریقی باید طبق تجویز دندانپزشک باشد. در صورتی که شدت عفونت ریشه دندان و ورم صورتی ناشی از ان به حدی زیاد و گسترده باشدکه باعث ناتوانی در باز کردن دهان، مشکل در بلع و تنفس، تب و بی حالی شده باشد حتما باید در سریع ترین زمان ممکن برای درناژ (تخلیه عفونت) و دریافت آنتی بیوتیک های وریدی به بیمارستان مراجعه کرد.

نحوه مصرف آموکسی سیلین و مترونیدازول برای عفونت دندان چیست؟

آنتی بیوتیک های خوراکی معمولا بین پنج تا هفت روز مصرف می شوند. در افراد بزرگسال آموکسی سیلین هر 8 ساعت یکبار و مترونیدازول هر 6 ساعت یکبار مصرف می شود.

چه زمانی کوآموکسی کلاو برای عفونت دندان تجویز می شود؟

به خاطر عوارض گوارشی و کبدی تجویز کوآموکسی کلاو به صورت روتین انجام نمی شود بلکه مورد مصرف آن برای بیمارانیست که به دلایل زمینه ای دچار سرکوب سیستم ایمنی هستند. همین طور وقتی عفونت ریشه دندان به آموکسی سیلین مقاوم است، از کوآموکسی کلاو استفاده می شود. نحوه مصرف کوآموکسی کلاو هر 8 ساعت یکبار و به مدت 5 تا 7 روز است.

چه راه هایی برای درمان عفونت ریشه دندان وجود دارد؟

در قدم اول باید مشخص شود که دندان مزبور قابل نگهداری است یا خیر. چرا که ممکن است گاهی پوسیدگی دندان به حدی شدید باشد که بسیار به زیر لثه نفوذ کرده باشد یا ساختار تاجی باقیمانده آن قدر کم باشد که نتوان تاج دندان را بعد از عصب کشی به طور مناسبی با روکش بازسازی کرد. در این صورت تنها راه حل موجود برای درمان عفونت ریشه دندان، کشیدن آن است. با کشیدن دندان منشا عفونت حذف می شود و علائم هم بهبود می یابد.
اما در بسیاری از موارد دندان قابل نگهداری است که در این حالت حتما باید اول عصب کشی (درمان ریشه) دندان انجام شود و سپس تاج دندان پرشود یا روکش بر روی آن قرار بگیرد.

مراحل عصب کشی (درمان ریشه دندان) چیست؟

در عصب کشی ابتدا بی حسی تزریق می شود. سپس پوسیدگی ها و پرکردگی های معیوب قبلی با تراش حذف می شود و حفره ای در فضای مرکزی تاج ایجاد می شود تا وسایل مخصوص عصب کشی از طریق آن به فضای داخلی کانال ریشه دسترسی پیدا کنند. پس از آن دیواره های کانال ریشه با ابزارهایی به نام فایل به صورت مکانیکی تمیز شده و تا حدی گشاد می شوند . همین طور به صورت همزمان کانال ریشه با مایعات ضدعفونی مخصوص شست و شو داده می شود تا حجم باکتری های داخل کانال که مسبب اصلی عفونت ریشه هستند به حداقل کاهش پیدا کند.

بعد از پاکسازی، شکل دهی و گشادسازی و ضدعفونی، کانال ریشه با مخروط های کاغذی خشک می شود. کانال ریشه باید حتما خشک شود تا بتوان مواد پرکردگی مخصوص ریشه را در آن قرار دارد. سپس فضای داخلی کانال ریشه با ماده مخصوص پرکردگی کانال ریشه به طور دائم پر می شود. در پایان درمان ریشه دندان تاج دندان با پرکردگی موقت (پانسمان) پر می شود و در جلسات بعدی با مواد پرکردگی دائم ترمیم می شود یا در صورت نیاز مرا حل ساخت روکش انجام می شود.

چگونه عصب کشی به بهبود عفونت ریشه دندان کمک می کند؟

از آن جایی که در عصب کشی (درمان ریشه) عاج عفونی از دیواره های کانال ریشه حذف می شود و از مواد ضدعفونی کننده در داخل کانال ریشه استفاده می شود، منشا عفونت یعنی باکتری ها از ریشه حذف می شود. این اقدام به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا التهاب و علائم عفونت بهبود یابد. اگر در اثر عفونت ریشه دندان، استخوان در اطراف ریشه دندان از دست رفته باشد و ضایعه انتهای ریشه ایجاد شده باشد، با عصب کشی دندان مناسب این استخوان به مرور زمان دوباره ساخته می شود.

به غیر از این که عصب کشی(درمان ریشه) مناسب سبب می شود تا علائم خارجی عفونت مانند درد و ورم و آبسه بهبود یابد، یکی دیگر از نشانه های بهبود این است که 6 ماه تا یکسال بعد از درمان در رادیوگرافی (عکس) دندان ساخت استخوان در اطراف ریشه دندان قابل مشاهده است و به مرور زمان ضایعه انتهای ریشه کوچک تر می شود.

اگر عصب کشی به تنهایی برای درمان عفونت ریشه دندان کافی نباشد چه اقدامی لازم است؟

به ندرت ممکن است شدت و وسعت عفونت ریشه دندان به حدی باشد که با وجود انجام یک عصب کشی (درمان ریشه) ایده آل، باز هم علائم عفونت عود کند. در این حالت ممکن است نیاز به درمانی به نام جراحی انتهای ریشه دندان وجود داشته باشد که در آن لثه در قسمت انتهایی ریشه دندان برش داده می شود و بافت های عفونی به طور مستقیم از اطراف ریشه خارج شده و چند میلی متر از انتهای ریشه هم قطع می شود و یک ماده پرکردگی مخصوص در انتهای ریشه قرار داده شده و سپس لثه بخیه زده می شود. جراحی انتهایی ریشه گزینه نهایی برای درمان عفونت ریشه دندان است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد جراحی انتهای ریشه این مطلب را بخوانید.

نوشته شده توسط دکتر ثنا جباری(متخصص درمان ریشه)