درمان عفونت ریشه “دندان عصبی کشی شده”

علائم عفونت در دندانی که قبلا عصب کشی (درمان ریشه) شده چیست؟

اگر در ناحیه دندانی که قبلا عصب کشی شده است به صورت خود به خود یا در حین جویدن و فشار احساس درد و ناراحتی دارید، یا اگر در لثه مجاور آن آبسه (تورم) یا یک برجستگی جوش مانند کوچک با خروج چرک وجود دارد بهتر است زودتر به دندانپزشک مراجعه کنید چرا که ممکن است این علائم نشانه ی عفونت دندان عصب کشی شده باشد. همین طور گاهی ممکن است آبسه و ورم شدیدی وجود داشته باشد که به بیرون صورت گسترش پیدا کرده است.

به علاوه اگر بیش از یک ماه از عصب کشی اولیه (درمان ریشه) گذشته باشد اما همچنان درد شدیدی در آن ناحیه احساس می کنید یا آبسه لثه ای مرتبط با دندان بهبود پیدا نکرده یا دوباره عود کرده باشد بهتر است که برای ارزیابی مجدد شرایط دندان به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

حضور حساسیت به سرما وگرما در دندانی که مدت های زیادی از عصب کشی(درمان ریشه) آن می گذرد بسیار بعید است، به همین دلیل اکثر مواقع در صورت وجود حساسیت به گرما و سرما باید دنبال پوسیدگی جدید در دندانی بود که تا به حال عصب کشی نشده است. بسیار به ندرت ممکن است دندانی که به تازگی عصب کشی شده است به سرما و گرما حساس باشد و این مسئله ممکن است نشانه این باشد که در درمان قبلی کانالی در ریشه پیدا نشده است.

( اگر می خواهید راجع به کانال ریشه بیشتر بدانید: این مطلب را بخوانید)

گاهی ممکن است شما هیچ گونه درد یا علامت دیگری نداشته باشید اما به صورت اتفاقی و در معاینات و چکاپ های سالیانه دندانپزشک در رادیوگرافی (عکس) شما در اطراف ریشه های دندانی که قبلا عصب کشی شده است علائم التهاب و عفونت را تشخیص دهد و به شما پیشنهاد درمان مجدد ریشه (یا در اصطلاح عصب کشی مجدد) بدهد.

چرا دندانی که قبلا عصب کشی شده عفونت می کند؟

چرا دندانم نیاز به عصب کشی مجدد (درمان مجدد ریشه) دارد؟

درمان ریشه دندان یک درمان پیچیده است و نیاز به دقت و مهارت بالایی دارد، چرا که در محیط ظریف و باریک کانال های ریشه دندان انجام می شود. مانند سایر زمینه های پزشکی، در این حیطه نیزممکن است با‌ وجود تلاش برای انجام بهترین درمان ممکن، درمان اولیه با موفقیت کامل همراه نباشد. مشکل در عصب کشی اولیه (درمان ریشه) ممکن است مدتی کوتاه بعد از درمان خودش را نشان دهد یا سال ها بعد بروز پیدا کند.

به صورت کلی در عصب کشی (درمان ریشه) ورود به فضای داخلی ریشه (کانال) از طریق تاج انجام می شود و هدف نهایی حذف تمام بافت های عصبی و خونی و همین طور حذف حداکثر باکتری ها از کانال های ریشه است. پس از آن فضای داخلی کانال ریشه و تاج دندان باید به خوبی مهر و موم شود تا باکتری ها نتوانند مجددا وارد شوند، این مهر و موم از طریق پرکردن فضای داخلی ریشه با مواد مخصوص پرکردگی کانال ریشه و سپس پرکردن یا روکش تاج انجام می شود.

به چه دلایلی ممکن است کانال های ریشه دوباره عفونی شوند؟

از کجا بفهمیم دندان عصب کشی شده عفونت کرده؟ اگر بعد از اتمام عصب کشی (درمان ریشه) پرکردن دائمی تاج یا قراردهی روکش بیش از حد به تعویق بیفتد ممکن است به علت نشت بزاق از پرکردگی موقت (پانسمان) کانال های دندان دوباره آلوده شوند. یکی از دلایل تاکید ما به انجام درمان های تاجی (پرکردگی و روکش) در سریع ترین زمان ممکن بعد از عصب کشی (درمان ریشه) همین مساله است.

به علاوه اگر مشکلاتی در کیفیت پاکسازی و ضدعفونی کانال های ریشه در عصب کشی اولیه (درمان ریشه) وجود داشته باشد یا کانال های ریز و ظریف در حین درمان اولیه کشف نشده باشند، باکتری های باقی مانده درانشعابات و بی نظمی های پیچیده کانال های دندان سبب ایجاد علائم عفونت در آینده می شوند. اگر کانال ریشه با کیفیت بالا پر نشده باشد یعنی فضای داخلی کانال ریشه به درستی مهر و موم نشده است: این شرایط هم ممکن است در دراز مدت به علت نشت مجدد میکروب ها سبب عفونت مجدد دندان شود.

در مورد دندان هایی که مدت زیادی از عصب کشی اولیه (درمان ریشه) آن ها می گذرد بروز مشکلاتی در پرکردگی تاجی مانند شکستن پرکردگی یا عود پوسیدگی جدید زیر پرکردگی باعث کاهش کیفیت پرکردگی و تطابق آن با تاج دندان می شود و در نتیجه بزاق از لبه های پرکردگی تاج به فضای داخلی کانال های ریشه دندان نفوذ پیدا کرده و سبب آلودگی مجدد ریشه می شود.
به علاوه تمام موارد بالا یکی دیگر از دلایل عفونت در دندانی که قبلا عصب کشی(درمان ریشه) شده است، گسترش ترک های تاجی عمیق به فضای ریشه یا ایجاد ترک به صورت عمودی در ریشه دندان است. این حالت متاسفانه درمانی ندارد و تنها راه حل آن کشیدن دندان است.

روش‌درمان عفونت دندان عصب کشی شده چیست؟

در صورتی که شرایط تاجی دندان قابل نگهداری باشد و دندان کشیدنی نباشد، اولین انتخاب درمانی درمان مجدد ریشه (یا در اصطلاح عصب کشی مجدد) است. در این روش مواد پرکردگی قبلی ریشه از کانال ها خارج می شود و مجددا فضای داخلی کانال ریشه شست و شو ضدعفونی می شود و درنهایت فضای داخلی ریشه با کیفیت بالا پر می شود.
اگر درمان مجدد ریشه( عصب کشی مجدد) نیز برای برطرف کردن درد و عفونت کافی نباشد به عنوان خط آخر، انجام جراحی انتهای ریشه دندان نیز امکان پذیر است. البته جراحی انتهای ریشه در موارد خاصی و بسته به شرایط کیس مورد نظر ممکن است قابل انجام نباشد.

(اگر می خواهید راجع به جراحی انتهای ریشه بیشتر بدانید: این مطلب را بخوانید)

در صورتی که به هر دلیلی انجام درمان مجدد ریشه (عصب کشی مجدد) و جراحی انتهای ریشه امکان پذیر نباشد، دندانی که قبلاعصب کشی شده است باید کشیده شود. با کشیدن منشا عفونت که دندان است از دهان حذف می شود و بنابراین علائم عفونت نیز برطرف میشود.در نظر داشته باشید که هدف حفظ دندان طبیعی تا حد ممکن است و کشیدن تنها درصورتی تجویز می شود که هیچ راه حلی برای نگهداری دندان وجود نداشته باشد.

اگر دندانم علامتی نداشته باشد اما دندانپزشک از روی رادیوگرافی (عکس) تشخیص دهد که نیاز به درمان مجدد ریشه وجود دارد، می توانم فعلا درمان آن را به تعویق بیندازم؟

اگر در رادیوگرافی (عکس) دندان در اطراف ریشه دندانی که قبلا عصب کشی شده است علائم التهاب دیده شود در بسیاری از موارد تعویق طولانی مدت درمان مجدد ریشه انتخاب مناسبی نیست، به خصوص اگر پرکردگی تاجی فعلی دندان هم چندان ایده آل نباشد. چرا که این التهاب ممکن است هر زمانی به صورت درد و ورم شدید یا آبسه خودش را نشان دهد. همین طور تاخیر طولانی مدت در درمان ممکن است سبب شود دندانی که در حال حاضر قابل نگهداری است بعدها کشیدنی تشخیص داده شود و نیاز به کشیدن و قراردهی ایمپلنت باشد.

آیا خوردن آنتی بیوتیک به تنهایی برای درمان عفونت دندان عصب کشی شده کافیست؟

یک تصور بسیار نادرست این است که خوردن آنتی بیوتیک(یا در اصطلاح عامیانه چرک خشک کن) منجر به برطرف شدن و درمان قطعی عفونت میشود.
در حالی که در مورد عفونت های دندانی این مساله صدق نمی کند چرا که مصرف آنتی بیوتیک تنها به عنوان یک اقدام جانبی و کمکی در کنار درمان ریشه دندان عمل می کند و فقط علائم خارجی عفونت مثل ورم را تسکین میدهد اما درمان قطعی انجام نمی دهد. چرا که منشا اصلی مشکل از آلودگی فضای داخلی کانال ریشه دندان است ومادامی که اقدام دندانپزشکی یعنی درمان ریشه (عصب کشی ) یا درمان ریشه مجدد در کانال ریشه از طریق شست و شو و ضدعفونی با شوینده های مخصوص کانال ریشه انجام نشود، در نهایت عفونت به علت عدم درمان قطعی عود خواهد کرد حتی اگر علائم ظاهری آن یعنی ورم و آبسه به صورت موقتی برطرف شود.

به علاوه از لحاظ علمی‌ تجویز آنتی بیوتیک فقط در مواردی که عفونت دندانی گسترده باشد (یعنی به صورت ورم صورتی باشد یا سبب تب و بی حالی شده باشد یا تداوم ترشح چرکی از ریشه علیرغم انجام درمان ریشه اصولی وجود داشته باشد و به اصطلاح عفونت مقاوم باشد) لازم است و‌در غیر این صورت تجویز آن برای عفونت دندانی مبنای علمی ندارد.

آیا همیشه ایجاد علائم به معنی عدم موفقیت است؟

اگر درمان ریشه (عصب کشی) به تازگی انجام شده باشد تا حتی یک ماه بعد از درمان ممکن است عوارضی مانند درد حین جویدن وجود داشته باشد.

همین طور باید علت اصلی درد را جویا شد، برای مثال گاهی مواقع علت درد می تواند فقط به علت گیر غذایی ناشی از یک پرکردگی یا روکش نه چندان ایده آل باشد و مشکل فقط با قراردهی روکش جدید و یا پرکردگی تاجی مناسب برطرف شود.
در نهایت حالتی هم وجود دارد که ممکن است شما هیچ گونه مشکل دندانی نداشته باشید اما احساس دندان درد کنید، در علم دندانپزشکی چندین توضیح برای این مسئله وجود دارد: حالتی که مشکل فیزیکی در جای دیگری از بدن وجود دارد اما به واسطه عصب دهی مشترک با دندان ها، شما درد را در ناحیه دندان هایتان حس می کنید. در واقع درد از جای دیگری به دندان شما ارجاع داده می شود: یک مثال شایع حالتی است که شما دردهای ناشی از سینوزیت یا سردرد را در ناحیه دندان هایتان حس کنید.

گاهی نیز ممکن است هیچ گونه مشکل مرتبط با دندان در ناحیه تشخیص داده نشود و بر اساس کیفیت درد و علائم ذکر شده دندانپزشک مشکوک به دردهای نوروپاتیک شود و شما را به یک نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) برای درمان درد ارجاع دهد.

بهتر است به احتمال دیگری به نام درد فانتوم یا توهمی هم اشاره کرد.در علم پزشکی حالتی وجود دارد که در آن یک عضو بدن (برای مثال پا) قطع شده است اما بیمار در عضو قطع شده احساس درد می کند. بسیار به ندرت در مورد دندانی که عصب کشی شده است هم ممکن است این حالت اتفاق بیفتد: در این شرایط با این که بافت های عصبی پالپ دندان خارج شده است، به علت سیگنال هایی که پایانه های عصبی که به دندان می رسند، به مغز می فرستند همچنان در آن ناحیه درد حس می شود.

نوشته شده توسط دکتر ثنا جباری(متخصص درمان ریشه)